بانوی عرش

در تاریخ تولّد فاطمه اختلاف ‌نظر هست: از پنج سال پیش از آغاز پیامبری محمّد تا پنج سال پس از آن تخمین زده‌اند.[ جعفری، «فاطمهٔ زهرا (سلام‌الله‌علیها)»، دانشنامهٔ تشیع، ۱۸۳] به گمان عموم سیره‌ نویسان و تاریخ‌ نگاران اهل سنت، ازجمله ابن سعد و طبری و ابن اثیر و ابوالفرج اصفهانی و ابن اسحاق، تولّد فاطمه مصادف با سال بازسازی کعبه در پنج سال پیش از بعثت، برابر با سال ۶۰۴ میلادی، بوده‌ است. بَلا ذُری نیز بر همین نظر است.[ پارسا، «فاطمه زهرا سلام الله علیها»، نشر دانش] اگر این گمان درست باشد، سنّ ازدواج فاطمه بالاتر از ۱۸ سال می ‌شود؛ که در سرزمین عربستان در آن روزگار غیرمعمول می‌ نماید. بعضی منابع نیز تولّد او را پیش از بعثت می‌ دانند، بی آن‌ که به سال و ماه آن اشاره کنند. امّا نظرهای دیگر بر یک یا پنج سال پس از بعثت و سه سال پس از معراج است.

بنا بر نظر مشهور منابع شیعه، تاریخ ولادت فاطمه پنج سال پس از بعثت است؛ ولی یعقوبی و شیخ طوسی ولادت فاطمه را مصادف با سال بعثت می ‌دانند. بعضی محدّثان شیعه تاریخ ولادت را در سال معراج محمّد روایت کرده‌ اند، امّا در تاریخ معراج هم اختلاف هست و آن را از دو سال پس از بعثت تا شش ماه پیش از هجرت گزارش کرده ‌اند؛ [شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا (س)، ۲۶–۲۸.] و با توجه به داستان تولّد فاطمه،[در روایت‌ های معراج از محمّد نقل شده که در شب معراج سیبی بهشتی به او دادند و نطفهٔ فاطمه از آن میوه پدید آمد. ببینید: شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا (س)، ۲۷.] زمان تولد او را از دو تا پنج سال پس از بعثت می‌دانند. [ شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا (س)، ۲۷–۲۸.] اگر ولادت فاطمه پنج سال پس از بعثت بوده باشد، سنّ خدیجه هنگام تولد فاطمه بیش از ۵۰ سال بوده‌است.

فاطمه در بسیاری منابع، چهارمین فرزند دختر محمّد، پس از زینب، رُقَیّه و ام‌ّ کُلثوم شمرده می ‌شود. البته، به‌عقیدهٔ برخی از محققان شیعه مانند سید جعفر مرتضی عاملی، او تنها دختر محمّد است.[عاملی ، الصحیح فی السیره ،2؛ 131-121] فاطمه تنها فرزند محمّد بود که به‌اندازه‌ای عمر کرد که فرزندانی از خود باقی بگذارد.

پس از تولد فاطمه، خدیجه پرستاری از او را شخصاً به‌عهده گرفت و این برخلاف سنت معمول آن زمان بود که مردم مکه فرزندان تازه‌به‌دنیاآمدهٔ خود را به دایه‌هایی از روستاها و بادیه‌نشینان اطراف می‌سپردند. او ایام کودکی را تحت حمایت والدین خود در مکه و در دورانی که قریش مشکلات و رنج‌های زیادی را برای پدرش بابت تبلیغ اسلام به‌وجود آورده‌بودند، گذراند. فاطمه سه سال پیش از هجرت در خلال محاصرهٔ شعب ابی‌طالب، مادر خود را از دست داد.{جعفری، «فاطمهٔ زهرا (سلام‌الله‌علیها)»، دانشنامهٔ تشیع، ۱۸۴}

چند روز پس از هجرت محمد به مدینه، مقارن با ۶۲۲ میلادی، فاطمه زهرا به‌همراه فاطمه بنت اسد، فاطمه بنت زُبَیر بن عبدُالمُطَّلِب و احتمالاً سوده و ام‌ کلثوم بنت محمد در کاروانی به‌ سرپرستی علی بن ابی‌طالب از مکه به مدینه هجرت کرد و در قُبا به پدرش پیوست.{ جعفریان، تاریخ سیاسی اسلام، ۱؛ 415-416}

فاطمه دختر محمّد ملقّب به زهرا(به عربی: فاطِمَةُ الزَّهراء بنت محمّد؛ زادهٔ ۲۰ جمادی‌الثانی بین ۳۵ تا ۴۵ عام‌الفیل برابر ۱۸ تا ۸ پیش از هجرت در مکّه – درگذشتهٔ ۱۳ جمادی‌الاول یا ۳ جمادی‌الثانی ۱۱ هجری قمری در مدینه)

دختر محمّد و خدیجه، همسر علی بن ابی‌طالب، و مادر حسن بن علی و حسین بن علی است. او کوچک ‌ترین دختر محمّد و تنها فرزندش بود که از خود فرزندانی باقی گذاشت، که به «سید» یا «شریف» مشهورند. در تاریخ تولد فاطمه اختلاف بسیاری هست. اما دو قول پنج سال پیش از بعثت و پنج سال پس از آن رایج ‌تر است.

فاطمه در کودکی مستقیماً زیر نظر پدر و مادرش رشد یافت؛ و جوانیش را در دوران دشوار کار تبلیغی پدرش گذرانید. فاطمه در محاصرهٔ شعب ابی ‌طالب مادرش را از دست داد. پس از هجرت به مدینه، در سال دوم هجری با علی بن ابی‌ طالب ازدواج کرد و چهار یا پنج فرزند به دنیا آورد. در سال یازدهم هجری، پس از درگذشت پدرش، به دفاع از علی بن ابی ‌طالب در جانشینی محمد پرداخت و خطبهٔ فدکیه را در مسجد پیامبر برای دفاع از حقّ خویش در مورد فدک ایراد کرد. او احتجاج‌ های بسیاری با ابوبکر و عمر کرد، اما این احتجاج ‌ها سودی نبخشید. در جریان این وقایع، عمر و گروهی از همراهانش به ‌قصد گرفتن بیعت به خانهٔ علی رفته و در آنجا با مقاومت علی و فاطمه و طرفدارانشان روبرو شدند. او نخستین کس از خانوادهٔ محمّد است که پس از محمّد درگذشت. تاریخ درگذشتش را از سی روز تا شش ماه پس از محمّد آورده‌اند، اما دو قول هفتاد وپنج روز و نود وپنج روز رایج‌ تر و معتبرتر است. محل دفن فاطمه زهرا نامشخص و مورد اختلاف است. با این همه، سه جای محتمل ‌تر است: نخست در روضهٔ نبوی میان قبر و منبر پیامبر، دوم در خانهٔ خود فاطمه زهرا که اکنون در مسجد النبی قرار گرفته‌ است، و سوم در قبرستان بقیع.

به‌ رغمِ گزارش‌ های مذهبی فراوانی که دربارهٔ فاطمه هست، منابع تاریخی دربارهٔ وی اندک است. وی از شخصیت‌ های بسیار محترم نزد همه مسلمانان به‌ ویژه شیعیان است. منابع اهل سنت شخصیت فاطمه را همچون بانویی پرهیزکار و با ایمان می‌نمایند و زندگی زاهدانه و شخصیتش را به‌عنوان الگوی تقوا می‌ستایند. وی یکی از چهارده معصوم در نزد شیعیان دوازده ‌امامی به ‌شمار می‌رود که دارای مقامات ویژهٔ معنوی مانند طهارت و عصمت است. همچنین وی از اهل بیت محمّد و یکی از پنج تن آل عباست. فاطمه در رویداد مباهله نیز نقش داشته ‌است. براساس احادیث و روایات اهل سنت و شیعه، ۱۳۵ آیهٔ قرآن دربارهٔ فاطمه است. سوره‌های « انسان »، « قدر» و « کوثر» و آیات « مباهله » ، « تطهیر»، « نور» و « مَوَدَّت » برخی از این سُوَر و آیات هستند. مصحف فاطمه، خطبه‌های « فدکیه » و « عیادت »، « حدیث لوح فاطمه » و «دعای نور» از آثار به‌ جای‌ مانده از اویند.

شب است و من پشت پیانو زندگی نشسته ام .
اهنگ آرامی مینوازم تا دل در حضور مهتاب آرام گیرد و کمتر بهانه ی طبیب جان کند .
کجایی ای مرحم تمام دردهای رها… بتاب و آرامم کن .
این ساز به هوای تو جان گرفته و مینوازد تا فقط اندکی از تو را بدست آورد و
به خواب ابدی فرو رود …
دوستت دارم جانان من …
دوستت دارم تا لحظه ی دیدار …

«دلنوشته های رها…»

{کپی با ذکر منبع بلامانع است }